Giới thiệu
Fukuzawa Yukichi (1835–1901) là một trong những nhà tư tưởng và nhà giáo dục vĩ đại nhất của Nhật Bản thời cận đại. Sinh ra trong một gia đình nghèo ở Naka-tsu (nay thuộc tỉnh Ōita), ông đã vượt qua khó khăn để tự học Hà Lan ngữ, sau đó là tiếng Anh, và trở thành người tiên phong đưa kiến thức phương Tây vào Nhật Bản.
Ông sáng lập Keio Gijuku (慶應義塾) – tiền thân của Đại học Keio – và lan tỏa tinh thần “độc lập tự tôn” (独立自尊). Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, “Khuyến học” (学問のすすめ), đã trở thành sách gối đầu giường của nhiều người dân Nhật Bản thời Minh Trị và giúp nâng cao ý thức dân tộc.
Dưới đây là 5 danh ngôn tiêu biểu của Fukuzawa Yukichi, không chỉ có ý nghĩa trong thời kỳ Minh Trị mà còn soi sáng cuộc sống hiện đại.
5 danh ngôn của Fukuzawa Yukichi
① Trời không tạo ra người đứng trên người, cũng không tạo ra người đứng dưới người
Nguyên văn: “Trời không làm ra người trên người, cũng không làm ra người dưới người.”
Giải thích
Câu nói mở đầu trong Khuyến học. Fukuzawa khẳng định: con người sinh ra vốn bình đẳng, sự khác biệt giàu nghèo hay địa vị chỉ là do sự học tập và nỗ lực mà nên. Đây vừa là tuyên ngôn về sự bình đẳng, vừa là lời nhắc nhở rằng học tập có thể thay đổi vận mệnh.
Trong đời sống hiện đại
Dù bạn sinh ra ở đâu, hoàn cảnh thế nào, chỉ cần có ý chí học hỏi, bạn vẫn có thể thay đổi tương lai. Trong thời đại thông tin, học tập liên tục là cách duy nhất để không bị tụt lại phía sau.
② Độc lập tự tôn
Giải thích
“Độc lập” nghĩa là không phụ thuộc vào người khác, cả về kinh tế lẫn tinh thần. “Tự tôn” nghĩa là biết tôn trọng chính mình, giữ phẩm giá và lòng tự trọng. Fukuzawa coi đây là nguyên tắc sống cốt lõi để mỗi cá nhân và xã hội phát triển lành mạnh.
Trong đời sống hiện đại
Trong công việc, không chỉ làm theo số đông mà cần có chính kiến. Trong đời sống số, không chạy theo xu hướng ảo mà biết lựa chọn thông tin theo giá trị riêng. Đó chính là “độc lập tự tôn” trong thời đại mới.
③ Một cá nhân độc lập thì cả quốc gia mới độc lập
Nguyên văn: “Nhất thân độc lập, nhất quốc độc lập.”
Giải thích
Fukuzawa nhấn mạnh: quốc gia chỉ thật sự mạnh khi mỗi người dân tự lực và có ý thức trách nhiệm. Nếu người dân yếu kém, phụ thuộc, quốc gia sẽ không thể đứng vững.
Trong đời sống hiện đại
Trách nhiệm công dân – từ việc bỏ phiếu, đóng thuế, đến việc tuân thủ luật lệ – đều góp phần xây dựng xã hội. Một cá nhân vô trách nhiệm có thể nhỏ, nhưng nhiều cá nhân như vậy sẽ làm lung lay nền tảng quốc gia.
④ Sự độc lập của học vấn chính là sự độc lập của tâm hồn
Giải thích
Học vấn không chỉ để kiếm sống, mà để nuôi dưỡng khả năng tự suy nghĩ và phán đoán. Nhờ đó con người mới có “tâm hồn tự do” và không bị lệ thuộc vào người khác.
Trong đời sống hiện đại
Không chỉ học để có bằng cấp, mà quan trọng hơn là học để biết phân biệt đúng sai, suy nghĩ độc lập trước dòng thông tin khổng lồ từ internet và mạng xã hội.
⑤ Quốc gia được xây dựng từ từng người dân
Giải thích
Theo Fukuzawa, quốc gia không phải là một thực thể xa vời, mà chính là kết quả của ý thức và hành động của mỗi công dân. Quốc gia mạnh hay yếu phụ thuộc vào tinh thần trách nhiệm của từng người.
Trong đời sống hiện đại
Giữ lời hứa, phân loại rác, tuân thủ luật giao thông, giúp đỡ nhau khi hoạn nạn… đều là hành động nhỏ của mỗi cá nhân nhưng góp phần duy trì trật tự và niềm tin trong xã hội.
Kết luận
Danh ngôn của Fukuzawa Yukichi truyền tải tư tưởng tiến bộ vượt thời đại:
- Con người sinh ra bình đẳng, sự khác biệt do học tập và nỗ lực
- “Độc lập tự tôn” là nguyên tắc sống cốt lõi
- Cá nhân độc lập thì quốc gia mới có thể độc lập
- Học vấn là con đường dẫn đến tự do tinh thần
- Quốc gia được xây dựng từ ý thức và trách nhiệm của từng công dân
Hơn 100 năm đã qua, nhưng những lời dạy ấy vẫn soi sáng con đường sống, học tập và phát triển trong xã hội hiện đại.
コメント